Besturen is iets anders dan naar een casino gaan. Maken we opnieuw een gok en steken we ons nóg verder in de schulden? Of nemen we nú ons verlies en gaan we dat opruimen in de komende jaren? Met die woorden van Niels Jeurink stemde GroenLinks tegen het besluit door te gaan met plannen voor bypassdorp Reeve. ''GroenLinks voelt de verantwoordelijkheid om hier zo goed mogelijk uit te komen. Juist daarom willen wij niet bouwen in Reeve. Lagere kosten, minder risico's. We hebben die wijk niet nodig. We bouwen te veel, we bouwen op de verkeerde plek, we bouwen de verkeerde woningen. Als er een risicoanalyse had gelegen hadden we dat kunnen zien. Maar die ligt er dus niet.''

Met 21 stemmen voor en 10 tegen ging de gemeenteraad akkoord met verdere voorbereidingen voor woningbouw langs de bypass van IJssel naar Drontermeer. Niels Jeurink zei voorafgaand aan de stemming dit:

In de commissie Ruimtelijke Ordening. spraken we al uitvoerig over dit belangrijke besluit. ‘Geen nieuws’, meldde de Stentor. En daar had de krant grotendeels gelijk in. GroenLinks hamerde er weer op dat we het buitengebied groen willen houden. Dat er veel te veel wordt gebouwd, dat er woningen op de verkeerde plek worden gebouwd, dat er woningen van het verkeerde type worden gebouwd. Geen nieuws, want dat deden we al eerder. Dit was en is steeds onze lijn.

Immens

Anders dan in de vorige ronde is er nu een enorme financiële hobbel. Niet bouwen zou 38 miljoen kosten. Dat stelt ook ons voor een groot dilemma. 38 Miljoen is een immens groot bedrag. Dat gaat consequenties hebben.

Het college heeft officieel geen standpunt ingenomen. Begrijpelijk voor een open dossier, met voor- en tegenstanders in de gelederen. De gemeenteraad moet zelf de afweging maken om wel of niet te gaan bouwen over de Zwartendijk, heet het. Maar ondertussen wordt de gemeenteraad bestookt met argumenten die je moeilijk anders kunt uitleggen dan dat we moeten bouwen in Reeve. Zo maar een paar voorbeelden:

  • De wethouder, die ons ervan probeert te overtuigen dat het go besluit het beste is voor de gemeente (dat is immers de inhoud van de overeenkomst met provincie Overijssel en gemeente Zwolle), die in en buiten de raad vermeende tegenstanders van bouwen bestookt en vanochtend in de Volkskrant nog weer laat optekenen dat Kampen failliet gaat bij een ‘no go’.
  • De burgemeester, die wijst op de grote gevolgen van een No Go voor sociaal domein en cultuur en de belastingen
  • De provincie, die 6 miljoen extra beschikbaar stelt, volgens het college alleen wanneer de gemeenteraad instemt met bouwen
  • De ‘onafhankelijke’ commissievoorzitter die in de pers de loftrompet blaast over het project

Het ‘no-go’ scenario, geen woningbouw in Reeve dus, is extreem veel duurder dan Go, zo lijkt het althans. Bijna 38 miljoen euro maar liefst, 30 miljoen duurder dan Go.

In de commissie ging daar 2 miljoen van af, omdat het congrescentrum ineens niet meer afhankelijk bleek van de bouw van woningen. Blijft er altijd nog bijna 36 miljoen over, een gat van 28 miljoen.

Makkelijk

Het go-scenario zou uitkomen op 7,8 miljoen. En gemakkelijk opgevangen kunnen worden. Makkelijke keus, zou je denken. Zou je denken, want daarvoor moeten we dan wel beide fasen gaan bouwen. 1300 Woningen dus. En dan moeten we er maar op vertrouwen dat de berekening klopt.

Bouwen we géén tweede fase, bijvoorbeeld omdat er geen behoefte aan is, dan zijn we straks 27 miljoen kwijt. Nog steeds niet de 36 miljoen van stoppen, maar toch al dichter bij elkaar.

Maar we zijn er nog niet. In die 36 miljoen zit ook een kostenpost voor het fietstunneltje bij station Kampen Zuid van 4,3 Miljoen euro. Omdat fietsers uit Reeve er gebruik van maken zouden we dat geld terugverdienen uit de woningbouw. Het tunneltje blijkt nu al heel functioneel in ons wandel- en fietsnetwerk. Daar zijn we heel blij mee. Fietsers uit Kamperveen, uit het stationsgebied, uit andere wijken. Dan is het grotendeels toerekenen van de kosten van het tunneltje aan Reeve volstrekt onlogisch. Ik kom straks terug op de berekeningen en op de onnavolgbaarheid daarvan.

Sociaal

Het go-scenario heeft nog een ander heikel punt, namelijk de sociale woningbouw. In de plannen komt er maar een heel klein beetje sociale woningbouw: hooguit 92 woningen, 15% van de woningen die we in fase 1 bouwen. En maar 7% van 1.300.  We hebben elders in Kampen ruimte gemaakt in onze plannen. Dat ging deels ten koste van sociale woningbouw. Terwijl Kampen juist in die categorie erg tekort komt, kijk maar naar de lange wachtlijsten. Kortom, die 92 woningen klinken wel heel sociaal, leuk voor links misschien, maar onderaan de streep is er niets sociaals aan.

We bouwen woningen op een plek zonder voorzieningen, het aantal woningen in de sociale sector neemt niet toe.

Vals

Als we niet kiezen voor bouwen in Reeve dan zou de rekening bij cultuur en sociaal komen te liggen, meende de burgemeester. Dat suggereert ten onrechte dat de keuze voor Go een sociale keuze zou zijn, en de keuze voor No Go een onsociale. Dat is valse druk. Het doet geen recht aan de omvang van het nieuwe risico. En het sluit veel te gemakkelijk uit hoe Kampen anders dan door dit soort bezuinigingen uit de kosten kan komen. (Daar geef je vast een voorzet voor een vraag ‘hoe dan?’ En dan kun je o.a. die OZB opperen). Het doet bovendien geen recht aan het risico dat het financiële tekort nog veel groter wordt.

We hamerden op het volledig ontbreken van een goede risicoanalyse. Onverantwoord is het, voor zo’n belangrijk besluit, dat die nog ontbreekt. Die komt later nog, is ons beloofd. Maar we moeten wel NU kiezen of we wel of niet gaan bouwen in Reeve. Daarvoor maak je immers een bestemmingsplan. Wat, als straks blijkt dat we de risico’s niet kunnen dragen? Kunnen we dan nog steeds terug? Of zitten we dan weer zoveel verder in de fuik dat er geen ontkomen meer aan is?

Fictief

We hoorden maandag min of meer bij toeval dat de accountant informatie had gekregen die de gemeenteraad tot dan nog niet had gekregen, namelijk de berekening van kosten en opbrengsten. Het stuk is gistermiddag pas aan de gemeenteraad gestuurd op ons verzoek; het stuk blijkt al sinds 28 februari te bestaan. 15 Bladzijden sommetjes die de gemeenteraad een dag tevoren krijgt. En opnieuw met berekeningen die meer vragen oproepen dan beantwoorden. Het is een fictieve berekening, zo blijkt. Een vergelijking die wij maakten met de grondexploitatie uit 2013 laat zien dat een aantal belangrijke kostenposten nu veel lager zijn ingeschat. Laat ik één voorbeeld noemen: het bouwrijp maken van het volledige complex blijkt opeens 44% goedkoper, dat maakt een go zo maar 16 miljoen goedkoper. Althans, op papier, want het bedrag is niet te controleren.

Dat brengt ons tot een vraag aan alle raadsleden die overwegen vóór bouwen te kiezen: Het financieel resultaat van een go is heel erg fictief als het gaat om de kosten van het bouwrijp maken. U neemt daarmee dus een enorm financieel risico.  Hoe verantwoordt u die keuze gezien dat grote financiële risico?

Deal

En dan hebben we het nog niet eens over de grondprijs gehad. We nemen de gronden van de provincie over voor een absurd hoge prijs, voor 15,1 miljoen. De gemeente betaalt soms ruim 23 euro per m2, dat is dus vier maal de agrarische grondwaarde. Hadden we alleen de agrarische waarde betaald dan hadden we de grond kunnen kopen en wie weet ook doorverkopen voor 3,9 miljoen. Het no go scenario is alleen al daardoor 11,2 miljoen duurder dan wanneer het college beter had onderhandeld. De gemeenteraad stond hierbij geheel buiten spel.

En er is iets anders aan de hand. Zonder deal met Zwolle en Overijssel had Kampen een streep door deze aankoop kunnen zetten, weten wij sinds kort uit notities van prof. Mr. van der Veen, de advocaat die door de gemeente om advies werd gevraagd. Kampen heeft zélf de kans verspeeld om de gronden in geval van een no go scenario níet over te nemen. Hadden we die informatie gekregen toen er om werd gevraagd, en niet pas twee weken ná de ondertekening van het bestuursakkoord, dan hadden we als raad vandaag een heel andere afweging kunnen maken. Een No Go was daardoor immers ineens  15,1 miljoen goedkoper geworden.

Het kennelijk niet gebruiken van deze kennis in de onderhandelingen en het achterhouden van deze informatie voor de gemeenteraad vinden wij onacceptabel. Dat maakt dat wij geen vertrouwen meer hebben in de wijze waarop wethouder Veldhoen het dossier Reeve behandelt. Samen met GBK, SP en D66 dienen we daarom een motie met deze strekking in.

Onmogelijk

We kiezen vandaag tussen bouwen en niet bouwen. Het is een onmogelijke keuze. Met een Go zeggen we nu: je mag vanaf nu weer kosten maken op weg naar Bouwen. Dan nemen we nu een groot besluit zonder dat we de risico's kennen. We investeren dan vanaf nu opnieuw een bedrag dat oploopt tot 30 miljoen. Dat komt bovenop de 36 miljoen die we al ‘kwijt’  zijn.  En dat doen we dan met veel onzekerheden en té rooskleurige uitgangspunten terwijl we geen idee hebben van de gevolgen. Wat zijn zoal die onzekerheden en te rooskleurige uitgangspunten? Ik noem er een paar:

  1. Kampen gaat minder groeien dan wel wordt verondersteld, en alleen de leeftijdscategorie 65+ groeit. De gemeente Kampen rekent met wenscijfers. Dat betekent dat we in Reeve niet de goede woningen bouwen, woningen waar wél vraag naar is. Vraag is dan waar al die mensen die we daar willen laten wonen vandaan moeten komen? Als ze niet komen, bouw je gewoon voor leegstand.
  2. De raming van de kosten gaat er van uit dat niet alleen Fase 1 van Reeve (600 woningen) door gaat, maar ook fase 2 (nog eens 700 woningen). We weten dat we de gronden voor fase 2 binnenkort moeten afwaarderen. Omdat er nog geen besluit ligt om er te gaan bouwen. Waarom zouden we er dan wél klakkeloos van uit mogen gaan dat fase 2 wél door gaat? Er zijn immers nog helemaal geen aanwijzingen dat er behoefte zou zijn aan de woningen die we dan willen bouwen. En voor die tweede fase zijn er al helemaal geen afspraken met de provincie of met Zwolle.
  3. De samenwerking met BPD, beter bekend als Bouwfonds. Je moet het in de stukken met een lampje zoeken, maar het staat er wel: het doorgaan van de samenwerking met BPD hangt nog af van de Europese Commissie. Als die oordeelt dat er sprake is van staatssteun dan gaat de samenwerking niet door. We hebben nog geen idee hoe de Europese commissie  zal oordelen en wanneer dat gebeurt. Als dat negatief is voor de overeenkomst, komt het risico van bouwen in Reeve, dat nu nog gedeeld zal worden met BPD, keihard volledig bij de gemeente te liggen (bijlage E, go-besluit - overeenkomst met BPD op hoofdlijnen)
  4. Het door het college niet onderschreven rapport van STEC/Rebel van mei 2016 is een belangrijke aanzet tot een risicoanalyse. Dat rapport beweert op goede gronden dat Kampen op andere bouwlocaties ruim 7 miljoen gaat verliezen als Reeve wordt gebouwd. Die 7 miljoen staat nergens in de stukken, terwijl die bij het verlies van een Go hoort.

Allemaal onzekerheden, die nergens zijn verrekend of als risico van go zijn beschreven. Onzekerheden die bovendien maken dat we niet kunnen voldoen aan de ‘Ladder van Duurzame Verstedelijking’. En als Kampen daarin niet slaagt dan valt het hele bouwplan opnieuw om.



Onduidelijk

Wat we wél zeker weten is dat we de gronden voor woningbouw in fase 2 moeten afwaarderen, omdat we niet tijdig een besluit zullen nemen over die woningbouw. Uiterlijk in 2019 moet dat gebeuren, en daarvoor moeten we ruim 12 miljoen reserveren. Maar dat is niet genoeg. We moeten volgens de landelijke commissie ‘Besluit Begroting en Verantwoording’, dé begrotingsdeskundigen, de grond nog verder afwaarderen omdat het agrarische grond is. De accountant was daar maandagavond overigens erg onduidelijk over. De extra afwaardering kost nog eens 5,5 miljoen. In de stukken wordt daar wat luchtig over gedaan en wordt gesteld dat we pas over vele jaren de kosten van Reeve voor onze kiezen krijgen.

Maar het volgende college, en misschien zelfs dit college al, moet dus een oplossing vinden voor zo’n 17,8 miljoen euro. Het college noemt dat een administratieve handeling. Onze stellige indruk is dat de provincie terecht kritisch is over financiële situatie en de meerjarenplanning van Kampen. En dan gaan we gemakshalve nog voorbij aan het feit dat de opbrengsten van Reeve t/m fase 2 pas binnen zijn in 2042, dus over 25 jaar, dan ben ik de 75 al gepasseerd.

Voorzitter,

We staan voor een besluit met een enorm gewicht. We nemen dat besluit op basis van bergen papier met ten diepste maar heel weinig zekere informatie.

Failliet

GroenLinks krijgt het geregeld van CU, CDA en VVD te horen: Hoe halen jullie het in je hoofd om voor no go te gaan, dan gaat de gemeente immers failliet? We vinden dat een rare omkering van de situatie. CU, CDA, VVD en PvdA hebben jarenlang met z'n vieren groen licht gegeven. Jarenlang werd door hen goedkeuring gegeven aan steeds nieuwe uitgaven. Kosten die we nu moeten dragen als er niet gebouwd gaat worden. Daardoor zijn we in deze situatie terechtgekomen. Wij hebben die schuld van 35,8 miljoen niet op ons geweten.

GroenLinks heeft dan wel niet de schuld, maar voelt wél de verantwoordelijkheid om hier zo goed mogelijk uit te komen. Juist daarom willen wij niet bouwen in Reeve. Lagere kosten, minder risico's. We hebben die wijk niet nodig. We bouwen te veel, we bouwen op de verkeerde plek, we bouwen de verkeerde woningen. Als er een risicoanalyse had gelegen hadden we dat kunnen zien. Maar die ligt er dus niet. 

Verkwanselen

En we zouden het bijna vergeten, maar deze keuze gaat over meer dan geld alleen. Met bouwen verkwanselen we ons buitengebied: oude natuur en kostbaar cultuurhistorisch gebied. We bouwen het uitloopgebied van Kampenaren vol. Sorry mevrouw Dekker en al die anderen die er niet kunnen gaan wonen; u vindt wel een andere plek om te wandelen toch? We sturen de weidevogels weg, die al een enorme oplawaai kregen van de aanleg van de bypass en niets hebben aan een rietmoeras.

En ja, het gaat ook over geld. Wij zien de kosten van een No GO: 31,4 miljoen - dus minder dan de 35,8 miljoen waar het college van uitgaat. Wij zien ook de kosten van een GO: 27 miljoen euro, nog zonder de 7 miljoen die we op andere bouwlocaties verliezen. Wij zien de grotere afwaardering van de grond, bijna 18 miljoen euro in plaats van de 12,4 miljoen waarvan het college nu nog uitgaat. En we zien de rij van onzekerheden, die gemakshalve vooruit geschoven worden.

Daar mag geen partij lichtvaardig mee omgaan, vindt GroenLinks. Áls er een kans is om uit de fuik te ontsnappen, dan is dat vandaag. De rekening is enorm, dat zien wij ook. Maar wij zien óók mogelijkheden om die rekening te betalen anders dan met de draconische maatregelen waar de wethouder en de burgemeester mee dreigden.

Casino

Besturen is iets anders dan naar een casino gaan. Maken we opnieuw een gok en steken we ons nóg verder in de schulden? Of nemen we nú ons verlies en gaan we dat opruimen in de komende jaren?

Downloads
Motie_wijze_van_behandeling_dossier_Reeve_door_wethouder_(GL,_SP,_GBK,_D66)[1].pdf