De gemeenteraad is unaniem akkoord gegaan met een diepgaand raadsonderzoek naar de omstreden gronddeal met projectontwikkelaars. Dat gebeurde op initiatief van D66 en GroenLinks.

RTV Oost besteedde aandacht aan het raadsonderzoek. Fractievoorzitter Nieke Jansen geeft haar mening. Klik hier voor de uitzending.

De tekst van de motie staat op kampen.nl.

Extra raadsvergadering
In de extra raadsvergadering van 6 februari nam de gemeenteraad een besluit over de afhandeling van de Grondbank. Voorstel van het college: we geven het consortium 'De Dijken BV' (Bouwfonds, BEMOG, De Gilden) 3,2 miljoen mee en we geven hen het recht om als eerste partij 1025 woningen te bouwen. 
Het college wilde daarmee 'minnelijk schikken' en zelf een deel van het verlies nemen dat de marktpartijen hebben geleden omdat ze grond kochten die achteraf niet de winst opleverde die zij wel verwacht hadden. Doel van die minnelijke schikking: voorkomen dat De Dijken naar de rechter gaan.

60.000 inwoners
Het gaat daarbij onder meer om de gronden tussen de Hanzelijn en de Flevoweg, bij de Venedijk en in 's Heerenbroek. In 2007 leek dat eerste gebied hét gebied waar Kampen zou gaan bouwen om te groeien naar 60.000 inwoners. In 2009 besloot de raad om dat gebied hooguit op heel lange termijn nog voor woningbouw te benutten. Het simpele gevolg: de waarde van de grond bleef wat die ooit was: agrarische grond.
Niels Jeurink, woordvoerder voor GroenLinks op dit dossier in de commissie Ruimtelijke ontwikkeling, mocht twee keer aantreden. De eerste vergadering werd als niet gebeurd beschouwd nadat een inwoner van de gemeente een klacht indiende over de deelname van Bert Weever (VVD) aan het debat. Er was sprake van belangenverstrengeling volgens een burger uit Kampen en er was sprake van beïnvloeding door zijn inbreng, oordeelde de raad, en dus moest het over zónder Weever.

Vragen
Nieke Jansen voerde het woord namens de fractie in de raad:
"Het grondbankdossier blijft vragen oproepen. Veel vragen zijn beantwoord, ambtelijk of door de wethouder. Juist daarom vallen vragen op die blijven hangen. GroenLinks heeft er straks nog twee. Bij alle informatie blijft het beeld troebel - wie weet omdat de werkelijkheid zo mistig is. 
De gemeente staat juridisch sterk in dit dossier, zegt de juridisch adviseur van de gemeente. Dat is ook voor een leek logisch, want er is geen overeenkomst van de gemeente met de consortium. Dat zo'n overeenkomst er niet is, is meer dan opvallend als we bedenken dat er in de bouwwereld niets gebeurt zonder daarvoor heldere contracten te maken. 

Handtekening
Als ik voor een nieuw kozijn al een handtekening moet zetten, hoe kan het dan dat er in zo'n groot project gewoon maar doorgegaan is zonder overeenkomst. En hoe kan het dan zijn dat we zomaar weer een bouwclaim van 1025 weggeven en dus opnieuw ons vastleggen, zonder te weten hoe de raad op termijn beslist over bouwen en wonen.
Wie weet, waren er redenen om dat contract overbodig te achten. Die zijn ons niet bekend en dat blijft zo als we nu schikken. 
Dit feit pleit voor een gang naar de rechter waar onder ede gehoord kan worden en elke steen omgekeerd wordt, ook van de vitale stukken die nu nog geheim zijn. Daar wordt dan ongetwijfeld duidelijk wat nu onduidelijk blijft, namelijk of het consortium voor eigen gewin heeft kunnen aankopen in het WVG-gebied met toestemming van het college.

Weggeven
Dan is er de kwestie van het geld. Afwaardering van gronden, bijleggen voor het deficit - een tegemoetkoming die die naam niet zou mogen hebben volgens de wethouder (die 1025 woningen). Bij dat financiële deel hoort het ook het weggeven van 1025 woningen (en van nog eens 75-100 kavels of woningen) met uitsluiting van andere ontwikkelaars en aannemers, die nu dus op het tweede plan zitten, voor jaren. Met gevolgen voor de kopers bovendien, bij gebrek aan een concurrerende markt.
Hier wringt nog iets anders. Elke ontwikkelaar weet dat hij risico loopt als hij geen koopt waarop geen bestemmingsplan rust. Hij betaalt daarom een lage prijs. En hoopt op termijn een slag te slaan.

Landroof
Patrick Jansen, directeur van Bouwfonds Ontwikkeling (eerder Rabo Vastgoed), was daarover helder op 4 sept 2008 in Landroof. “Het risico is natuurlijk maar beperkt. En wij zijn natuurlijk een heel groot bedrijf. Wij doen dit landelijk. Wij opereren landelijk. We doen een kleine 10.000 woningen per jaar. Nou, en dat is onze kennis en onze kunde. Onze medewerkers weten wat er gaat gebeuren in die plaatsen.(… ) In dit geval is ervoor gekozen om samen met de partijen die gronden hebben in dit gebied, om die gezamenlijk in een consortium te stoppen …” 

Risico
Wie risico neemt, kan niet altijd winnen. Ondernemersrisico, ook als het groot is, moet wat GroenLinks betreft bij ondernemers blijven liggen. In het financiële aspect bleven 2 vragen liggen. Er is voor de gemeente gehandeld door een van de partijen in het consortium. Daar is voor betaald. 

1. Zijn die betalingen verrekend in de schikking - anders gezegd: is wat daar verdiend is al afgetrokken van dit bedrag? (Niet, zei de wethouder. Het bedrag drukt op de boekwaarde van de gronden en gaat zo mee in de eindafrekening. Hij voegt daaraan toe dat in een enkel geval betaald is voor verleende diensten en dat dat na verloop van tijd gestopt. De betaling gaat om 2% van de koopsommen, bij benadering, en dat is niet ongebruikelijk, stelde de wethouder.)

2. Wordt die betaling meegenomen in de toetsing op staatsteun? (Nee, aldus de wethouder, want de staatssteun-toets gaat alleen over de schikking.)

In onze ogen is er onvoldoende balans in de schikking - ook niet als het consortium een grotere helft van de schade neemt."

Troebel
Het beeld is soms troebel, maar steeds komt daarin naar boven: een gemeente die zich gemakkelijk inlaat met of zelfs weggeeft aan projectontwikkelaars. In kleinere projecten noemde GroenLinks dat al: Bovenhavenstraat, Brunneper Bongerd, het Berkterrein. Als een duveltje uit een doosje zijn er dan toezeggingen, afspraken, verwachtingen die nergens vastliggen of in te zien zijn en toch gelden.
Het is duidelijk zo dat Kampen als een private partij "winstneming" boven het publieke belang heeft laten gaan. Met het verlengen van de geheimhouding en de toezegging van die 1025 woningen dreigt dat opnieuw. De burger en zelfs het beter geïnformeerde raadslid moet met gebonden handen en gesnoerde mond toezien dat dit allemaal passeert. (En het grootste deel van de raad accepteert dat.)

Speculatie
Het raadsvoorstel van maart 2007 is een schoolvoorbeeld van vaagheid: we reserveren geld om WVG-gronden te kunnen kopen met één simpel doel: speculatie voorkomen, ervoor zorgen dat inwoners van onze gemeente voor een fatsoenlijke prijs een woning kunnen kopen of huren, wie weet, ooit. En het eind van het liedje is dat we in een bouwclaim en een schikking gerommeld worden die de gemeente en dus diezelfde inwoners handenvol geld kost.
Precies vanwege die cultuur hecht GroenLinks aan een raadsonderzoek waarin mensen onder ede gehoord kunnen worden: over de gang van zaken, over relaties tussen college, raad en marktpartijen én over de moraal die daaronder ligt. Samen met D66 dient GroenLinks daarvoor een motie in.

Tenslotte maken we een politieke afweging. Daarin zitten ook die andere aspecten: de juridische en financiële afweging en de cultuur waarin dingen als vanzelf lijken te gebeuren. De raad is lange tijd onvoldoende op de hoogte gehouden en het siert deze wethouder dat hij daarin een wending bracht. 

Risico
Het college heeft een risico genomen zonder daarin een mandaat van de raad te hebben. Het eenvoudigste voorbeeld daarvan is het besluit van maart 2007: de 1025 woningen en de vorming van een grondbank waren geen deel van het besluit. Een ander voorbeeld: dat (los van Reeve) het gebied over de Zwartendijk niet kansrijk meer was voor bebouwing was al in 2009 duidelijk.
Voorzitter, GroenLinks ziet op basis van deze overwegingen en op basis van onze verantwoordelijkheid jegens de inwoners van onze gemeente geen noodzaak voor schikking en heeft groot bezwaar tegen het afgeven van een bouwclaim voor 1025 woningen. Wij zullen tegen het voorstel stemmen."

Het raadsvoorstel werd met steun van de coalitiepartijen CU, CDA, PvdA en VVD en van D66 aangenomen. GroenLinks stemde tegen, net als GBK, SP en SGP. 

Raadsonderzoek
Vervolgens kwam de motie voor een raadsonderzoek aan de orde, ingediend door D66 en GroenLinks. Door enkele fracties werd gepleit voor een eenvoudiger onderzoek door de Rekenkamer in plaats van de raad. 
Nieke Jansen daarover: "Een Rekenkamer-onderzoek is ons te mager. Alleen een raadsonderzoek geeft ruimte om betrokkenen onder ede te horen en dat is nodig om de onderste steen boven te krijgen en straks dit dossier te sluiten. Bovendien is het raadsonderzoek de aangewezen manier om onderzoek te doen naar de cultuur onder dit gronddossier - en andere gronddossiers." 

Unaniem
De gemeenteraad ging op het appèl van Jansen om samen de schouders te zetten onder een gedegen onderzoek unaniem akkoord met het raadsonderzoek.
De fractievoorzitters zijn aan zet straks, om de onderzoeksopdracht te formuleren. Het college gaat nu aan de slag om die minnelijke schikking uit te werken, tot een akkoord te komen met het consortium en dat akkoord te laten toetsen op staatssteun. 

Miljoenen
GroenLinks is blij met de afspraak om een raadsenquete in te stellen. Nieke Jansen: "Als de schikking straks echt doorgaat zijn we voor de zoveelste keer miljoenen kwijt aan het grondbeleid. Dat is meer dan droevig; we hebben het over gemeenschapsgeld dat naar ondernemingen gaat. Dat geld hadden wij liever besteed aan zorg, cultuur, meer groen of zonnepanelen. Het onderzoek kan voor eens en voor altijd duidelijk maken wat er gebeurd is en hoe we fouten uit het verleden in de toekomst echt kunnen voorkomen."